معرفی:
اختلال مفصل گیجگاهی – فکی چیست؟جمجمه هر انسان طبیعی و نرمال، شامل دو مفصل گیجگاهی-فکی است،
که جمجمه را به استخوان فک پایینی یا مندیبل متصل می کند، که از این طریق به دهان اجازه باز و بسته شدن می دهد.
سندرم یا اختلال مفاصل گیجگاهی-فکی رایج ترین علت درد فک و صورت، پس از دندان درد است.
انواع اختلال مفصل گیجگاهی-فکی:
این اختلال در دو دسته گروه بندی می شود:
1.دردهای با منشا ماهیچه ای و بافت عضلانی(Myogenous)
(Arthrogenous)2.دردهای با منشا مفصلی
این دو نوع منشا درد، اغلب بطور همزمان در یک فرد وجود دارند؛ که همین موضوع، تشخیص را دشوارتر می-نماید.
بعلاوه، بعلت شکل و آناتومی استخوان فک پایینی(مندیبل)، معمولا ناکارآمدی یکی از مفاصل می تواند برای مفصل دیگر هم ایجاد مشکل نماید.
هرچند اختلال مفاصل گیجگاهی-فکی از نوع اول(درد با منشا ماهیچه ای) عموما شایع تر می باشد؛
که در این شرایط معمولا هیچگونه تغییر مخربی در مفصل فک و یا رادیوگرافی بیمار مشاهده نمی شود؛
که این نوع از درد فک می تواند ناشی از دندان قروچه یا بروکسیسم در طول روز یا شب باشد.
اختلال نوع دوم(درد با منشا مفصلی) می تواند به علت سایش غضروف مفصلی،
خشکی مفاصل، آرتریت، عفونت ها، رشد غیرطبیعی و بیش از حد بافت(نئوپلازی)، تومور و … ایجاد شود.
تشخیص، سبب شناسی:
در اخـتلالات مفاصـل از نوع ماهیچه ای، علائم بالینی شامل: درد، آزردگی و اسپاسم ماهیچه ای است؛
که می تواند بعلت فعالیت بیش از حد ماهیچه ها یا ناکارآمدی آن، عدم قرارگیری درست دندان های فک بالا و پایین بروی هم
و یا باز ماندن زیاد دهان در طی درمان های دندانپزشکی و یا جراحی های دهان ایجاد شود.
در این میان، نقش عوامل روانشناختی از جمله استرس را هم نباید نادیده گرفت.
در این نوع اختـلالات از نوع مفصلـی، جابجایی و دررفتگی دیسک، شایع ترین علت این مشکل می باشد.
این نوع باز شدن کامل فک، که در حالت عادی باید چیزی در حدود 4 انگشت دست می باشد؛
گاها غیرممکن به نظر رسیده و دهان افراد مبتلا به این نوع اختلال معمولا کمتر از 25mm باز می شود.
همچنین در بررسی های بالینی معمولا مشاهده می شود
که فک این افراد به یک سمت انحراف دارد. از دیگر علل این اختلال که پیشتر نیز بدان اشاره شد
می توان به سایش غضروف مفصلی فک، آرتریت روماتوئید، خشکی مفاصل، عفونت و یا نئوپلازی اشاره کرد.
درصد شیوع:
بر اساس جدیدترین مطالعات، حدود 75 درصد افراد در برهه های مختلف زندگی خود، از برخی علائم و نشانه-های اختلالات مفصلی-گیجگاهی شکایت داشته اند.
علائم اولیه این اختلال در زنان 4 برابر بیشتر از مردان دیده می شود و در جوانان، به ویژه زنان گروه سنی 20 تا 40 سال رواج بیشتری دارد.
درمان:
بیشتر مراجعین که با علائم اولیه دردهای مفصل گیجگاهی-فکی مراجعه می نمایند،
معمولا با یکسری اقدامات ساده مانند لیزرتراپی و دارودرمانی درمان می شوند؛
همچنین در مورد بیمارانی که درد مفاصل فک آن ها منشا اولیه دیگری، مانند استرس، دندان قروچه و … دارد؛
با درمان ریشه ای مانند ارجاع به رواندرمانگر، فیزیوتراپی با آبسلانگ،
استفاده از نایت گارد و به ویژه لیزرتراپی، درد بیمار تا حد زیادی بهبود و تسکین پیدا می کند.
لیزرتراپی(LLLT,Low Level Laser Therapy) مفصل گیجگاهی-فکی:
درمان به کمک لیزرهای دندانپزشکی یکی از جدیدترین و کارآمدترین روش های درمان درد فک و مفاصل آن بوده
که طی آن با تاباندن لیزر با سری های کم توان، بدون درد و در طی چند جلسه لیزرتراپی می توان به درمان و یا کاهش قابل توجه دردهای مفاصل فک پرداخت.
مزایای لیزرتراپی مفصل گیجگاهی-فکی:
1.کاهش التهاب
2.کمک به ترمیم بافت
3.افزایش ریزگردش خون در ناحیه
4. درمان غیرتهاجمی و بدون درد
5. درمان دردهای مقاوم به درمان فک، تنها در طی چند جلسه کوتاه مدت
آموزش ها و تمرینات آرامسازی مفصل گیجگاهی-فکی:
آموزش بیمار، شامل استفاده از رژیم غذایی نرم در ابتدا و تغییر گام به گام به سمت رژیم غذایی عادی بیمار در طول 6 الی 8 هفته می تواند
بسیار مفید باشد. همچنین عدم استفاده از لقمه های بزرگ حین غذا خوردن،
کنترل دندان قروچه روزانه یا شبانه، نجویدن آدامس برای مدت طولانی، آرامسازی و ریلکس کردن فک،
کنترل فک حین خمیازه، ماساژ فک و ماهیچه های آن، استفاده از کمپرس گرم یا سرد، عدم قرارگیری گوشی موبایل بین گوش و شانه حین مکالمه،
پوزیشن صحیح خوابیدن، ایستادن صحیح بدون غوز کردن و استفاده از بالشتک طبی دور گردنی؛
می تواند در کنترل درد مفصل گیجگاهی-فکی بیماران کمک شایان توجهی نماید.
